จัดแสดงนิทรรศการเผยแพร่ภูมิปัญญาการแพทย์แผนไทย
รากสาวร้อยผัวหัวใหญ่มากจนนึกว่าเป็นมัสำปะหลัง
สาวร้อยผัว Asparagus racemosus Willd.
ชื่ออื่น รากสามสิบ สามร้อยราก ผักชีช้าง
วงศ์ หน่อไม้ฝรั่งASPARAGACEAE
สาวร้อยผัวเป็นสมุนไพรที่ดังมากเมื่อสองปีที่แล้ว โดยเภสัชกรหญิงดร.สุภาพร ปิติพรแห่งโรงพยาบาลเจ้าพะยาอภัยภูเบศรท่านได้ปลุกกระแสขึ้นมาต่อจากน้ำลูกยอ สรรพคุณของสาวร้อยผัวนับว่ามหัศจรรย์ที่เดียวดังจะได้คัดลอกมาจากเอกสารของโรงพยาบาลเจ้าพระยาอภัยภูเบศรดังนี้ ""สาวร้อยผัว คนภาคกลางเรียก "รากสามสิบ" หรือ "สามร้อยราก" คนภาคอีสานเรียก "ผักชีช้าง" ใช้รับประทานเป็นผักได้ โดยยอดอ่อน ผลอ่อนรับประทานสดๆ และยังนำมาต้มหรือแกงอ่อมก็ได้เช่นกันทำให้มีกลิ่นหอมคล้ายผักชีลาว สำหรับคนภาคเหนือเรียกสมุนไพรชนิดนี้ ว่า "ม้าสามต๋อน" ใช้เป็นยาดอง ยาบำรุง สำหรับเพศชาย เพราะกินแล้วทำให้คึกคักเหมือนม้า 3 ตัวรวมกัน ส่วนที่ภาคใต้เรียก "ผักหนาม" เพราะลำต้นมีตุ่มๆคล้ายหนาม ใช้รับประทานเป็นผักกับน้ำพริกเช่นเดียวกับทางภาคอีสานนอกจากเรื่องของการนำมารับประทานแล้ว รากของสมุนไพรชนิดนี้ยังสามารถนำมาทุบหรือขูดกับน้ำ ทำเป็นน้ำสบู่ซักเสื้อผ้าได้อีกด้วย หมอยาโบราณส่วนใหญ่จะรู้ว่าสาวร้อยผัวเป็นยาบำรุงสำหรับสตรี จึงมีชื่อว่า "สาวร้อยผัว" กล่าวคือไม่ว่าจะอายุเท่าใดก็ยังสามารถมีลูกมีผัวได้
วิธีการโดยใช้รากมาต้มกิน หรือนำรากไปตากแห้งแล้วบดเป็นผงปั้นเป็นลูกกลอนกินกับน้ำผึ้ง หรือทำเป็นของหวานคือ "รากสามสิบแช่อิ่ม"เป็นยาบำรุงในผู้หญิง ในการทำให้ผู้หญิงกลับมาเป็นสาว (female rejuvenation) ภาวะประจำเดือนไม่ปกติ ปวดประจำเดือน ภาวะมีบุตรยาก ตกขาว ภาวะหมดอารมณ์ทางเพศ ภาวะหมดประจำเดือน (menopause) บำรุงน้ำนม บำรุงครรภ์ ป้องกันการแท้ง (habitual abortion)ใช้ยับยั้งเบาหวาน เป็นพิษต่อเซลล์มะเร็ง กระตุ้นภูมิคุ้มกัน ต้านอาการเม็ดเลือดขาวต่ำ ลดระดับไขมันในเลือด ป้องกันกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือด ลดอาการหัวใจโตที่เกิดจากความดันโลหิตสูง ขับน้ำนม ยับยั้งการเกิดแผลในกระเพาะอาหาร ยับยั้งพิษต่อตับ เนื่องจากเป็นสมุนไพรที่ออกฤทธิ์คล้ายเอสโตรเจน จึงห้ามใช้ในสตรีที่มีความเสี่ยงต่อการเป็นมะเร็ง เช่น ผู้ป่วยโรค uterine fribrosis หรือ fibrocystic breast"
เคยถาม ๆ ชาวบ้านว่าใครทราบบ้างว่ารากสามสิบขยายพันธุ์ได้อย่างไร หลาย ๆ คนไม่ทราบเพราะเป็นพืชที่ขึ้นเองเก็บ ๆ มาใช้แต่ไม่เคยเอามาปลูก เราก็ค่อนข้างกังวลกลัวมันจะหายไปจากธรรมชาติ แล้วปลูกทดแทนไม่ได้ จนเจอพ่อสำเนาจันทวาส นักปลูกสมุนไพรแห่งอำเภอวังน้ำเขียว ไม่มีต้นไม้ชนิดไหนที่ท่านปลูกไม่ขึ้น เราไปเห็นต้นอ่อนรากสามสิบวางเรียงรายอยู่ถึงได้รู้ว่าอนาคตของรากสามสิบปลอดภัยแล้วในระดับหนึ่ง พ่อสำเนาบอกว่าปลูกไม่ยากเนื่องจากรากสามสิบเป็นพืชในวงศ์หน่อไม้ฝรั่งจึงใช้ส่วนของเมล็ดปลูก ใครสนใจก็โทรสอบถามโดยตรงได้ที่เบอร์ 086-2435015
Asparagus racemosus Willd
ASPARGACEAE
Shrub,with subterranean rhizones or tuberous roots and climbing; stem with recurved, very sharp spins; reduced to narrowly linear scale, 0.5 - 1 mm. wide, 10 - 36 mm. long . Inflorescence in terminal or axillary recame; perianth white. Fruit subglobose berry , red or reaadish violet.
Root:tonic for pregnant woman ; liver and lung tonic. Whole plant or root: decoction; treatment of goiter . Preserve in heavy syrub as dessart.
โดย ศิริพร กลมกล่อม
นักวิชาการสาธารณสุขชำนาญการ
สำนักงานสาธารณสุขจังหวัดนครราชสีมา
เอกสารอ้างอิง
ณรงค์ศักดิ์ ค้านอธรรม. ว่าน สมุนไพร ไม้มงคลไทย.Medicinal and lucky plant of Thailand. กรุงเทพ ฯ บ้านและสวน.2551.
อุไร จิรมงคลการ. ผักพื้นบ้าน 2 Indiagenous vegetable.กรุงเทพ ฯ บ้านและสวน.2551.
Wongsatit Chuakul.Medicinal Plants in Thailand volume 2. Amarin Printing Public Co., Ltd. 1997.
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น