บัวสันโดษโดดเดี่ยวในพงไพร

ว่านบัวสันโดษ

บัวสันโดษใบน้อยแอบซุกซ่อนอยู่ข้างไม้ใหญ่

บัวสันโดษหนึ่งหัวหนึ่งก้านหนึ่งใบไม่มากไปกว่านั้นจึงเป็นที่มาของชื่อบัวสันโดษ

ลักษณะก้านใบและหัวใต้ดินของบัวสันโดษ

ว่านบัวสันโดษ Nervilia aragoana Gaudich

วงศ์ ORCHIDACEAE

ว่านบัวสันโดษเป็นกล้วยไม้ดินชนิดหนึ่ง ใบเดี่ยวรูปหัวใจหนึ่งหัวจะมีเพียงหนึ่งใบจึงเป็นที่มาของชื่อบัวสันโดษ แตกใบหน้าฝน พอถึงหน้าร้อนยุบใบออกดอก เห็นว่าเป็นกล้วยไม้ดินที่ทนได้ในพื้นที่ที่มีไฟป่า ในเมืองไทยมี ๙ ชนิด ชนิดที่พบก้านใบสั้นมาก อาจจะเนื่องจากเป็นป่าโปร่งไม่จำเป็นต้องยืดตัวรับแสงมากนัก

ได้ยินชื่อครั้งแรกจากพี่ชัยสิทธิ์ เฮงมีชัย หัวหน้าพยาบาลโรงพยาบาลวังน้ำเขียว ซึ่งอำเภอวังน้ำเขียวจะอยู่ในเขตอุทยานแห่งชาติทับลาน โรงพยาบาลอยู่เชิงเขาสลัดได ช่วงหน้าฝนพี่ชัยสิทธิ์ว่าในป่าเขาสลัดไดมีเยอะแต่ไม่เห็นมาเป็นสิบปีแล้วเลยชวนกันไปสำรวจดู ลงไปตามร่องน้ำได้ไม่นานเจอรอยช้างป่ามานอนไม่เกินสองวันหักต้นไม้ไว้เป็นวงกว้างทีมงานมองหน้ากันเลิ่กลั่ก ตัดสินใจไม่เข้าไปลึกเกินร่องน้ำลัดเลาะตามแนวเพื่อย้อนออกมา จนจะพ้นป่าก้อยังไม่เจอพ่อหมอก็ไม่เคยเห็น พี่ชัยสิทธิ์ก็จำไม่ได้ว่าอยู่แถวไหน นึกภาวนาบอกกับเจ้าป่าเจ้าเขาในใจว่าลูกขอเจอเป็นบุญตาซักครั้งอย่าให้มาเสียเที่ยวเลย เดินออกมาอีกไม่เกิน ๕ เมตรจะหลุดจากแนวป่าชวนกันนั่งกินข้าวใต้ต้นไม้ ในใจรู้สึกผิดหวังเป็นกำลัง ได้ยินเสียงน้องคนหนึ่งร้องขึ้นมาว่า "นี่งัยบัวสันโดษ" โอ้แม่เจ้าไม่อยากเชื่อเลยว่าเจ้าไม้จิ๋วที่เราอุตส่าห์มุดเข้าไปหาในป่ามันจะมาแอบซ่อนตัวอยู่ตรงชายป่านี่เอง ยกมือไหว้ขอบคุณเจ้าป่าเจ้าเขาที่เมตตาก่อนมอบตัวติดพื้นเพื่อชื่นชมในความงามของมัน สัญญาว่าจะหาโอกาสมาดูตอนออกดอกอีกรอบให้ได้

สรรพคุณ เป็นสมุนไพรบำรุงกำลัง แก้โรคหัวใจ แก้จุกเสียดแน่นและแก้พิษไข้ได้ กล่าวกันว่าถ้าใครได้กินหัวว่านสันโดษนี้แล้วร่างกายจะดีขึ้นอย่างรวดเร็วเป็นว่านทางคงกระพันชาตรี แต่ทุกวันนี้ไม่จำเป็นต้องเข้าไปเอาในป่า ตลาดนัดจตุจักรก็มีมาขายลองไปเดินๆดูเพราะเห็นว่าขยายพันธุ์ได้ง่ายแตกหัวดก ช่วยๆกันขยายพันธุ์ไว้เยอะ ๆ เพราะเป็นไม้ดีมีคุณค่า ต้นจิ๋วน่ารัก ดอกสวย แถมยังซ่อนปรัชญาการอยู่อย่างพอเพียงและสันโดษในชื่ออีกด้วย
สรรพคุณ
หัว รสเฝื่อนขมเล็กน้อย แก้ช้ำใน แก้ปวดเมื่อยตามร่างกาย แก้เคล็ดขัดยอก แก้ลม เป็นยาอายุวัฒนะ บำรุงธาตุ เจริญอาหาร ฝนทาแก้ฝี แก้ปวด แก้อักเสบ