เจตพังคี ไม้ต้นน้อยๆที่มีดีอยู่ในตัว

โดย ปุณณภา  งานสำเร็จ
ศูนย์ศึกษารวบรวมพันธุ์พืชสมุนไพรและภูมิปัญญาไทย  จังหวัดนครราชสีมา

เราถือว่าเจตพังคีเป็นสุดยอดสมุนไพรตัวหนึ่ง เพราะเค้าใช้ได้กับทุกเพศทุกวัย ตั้งแต่ทารกเลยนะ ใครไม่เคยปวดท้อง ท้องอืดแน่นจุกเสียด จะไม่รู้ถึงความทรมานเลย มันแทบจะตายเลยนะ หายใจก็ไม่ได้ ขยับตัวก็ทรมาน นอนไม่ได้ นั่งไม่ได้ ทุรนทุราย นึกภาพคนแต่เก่าแต่ก่อน เอารากเจตพังคีมากวนหุงข้าว และต้มกิน บรรเทาอาการดังกล่าว ให้สุขภาพดีอยู่สุขสบายกันมา น่าภูมิใจจริง ๆนะ แต่เราไม่ยักเจอต้นสูง ๒ เมตรอย่างตำราว่า เห็นสูงแค่เข่าเอง รึไม่ก็เกินตาตุ่มมาหน่อย ขึ้นตามป่าโปร่ง ๆ โล่ง ๆ ข้างทางทั่วไป

ภูมิปัญญาอีสาน ใช้รากนำมาฝนกินกับน้ำ แก้แน่นท้อง เป็นดาน ลมในกระเพาะอาหาร ระบายไล่ลม

ชื่อวิทยาศาสตร์ Cladogynos orientalis Zipp. ex Span.
วงศ์ EUPHORBIACEAE
ชื่อสามัญ -
ชื่อท้องถิ่น ตองตาพราน ตะเกีย เปล้าเงิน เปล้าน้ำเงิน สมี หนาดตะกั่ว ใบหลังขาว

ลักษณะทางพฤกษ์ศาสตร์
ไม้พุ่ม สูงได้ถึง 2 ม. ลำต้นและใบมีขนรูปดาวสีขาวปกคลุมหนา ใบเดี่ยว เรียงสลับ รูปรีแกมรูปไข่กลับดอกเป็นช่อกระจุก เกิดตามซอกใบ ช่อดอกแยกเพศ ไม่มีกลีบดอก ผลแห้งแล้วแตก

ประโยชน์และสรรพคุณยาไทย
ราก รสขมร้อนขื่น ขับลม แก้แน่นท้อง ทั้งต้นต้มน้ำกินแก้ลมจุกเสียด แก้ท้องร่วง

ยาสามัญประจำบ้านแผนโบราณ
ยาประสะเจตพังคี

ส่วนประกอบ ดอกจันทน์ ลูกจันทน์ ลูกกระวาน ใบกระวาน การพลู กรุงเขมา รากไคร้เครือ การบูร ลูกสมอทะเล พญารากขาว เปลือกหว้า เกลือสินเธาว์ หนักสิ่งละ 1 ส่วน พริกไทยล่อน บอระเพ็ด หนักสิ่งละ 2 ส่วน ข่า หนัก 16 ส่วน ระย่อม หนัก 2 ส่วน เจตพังคี หนัก 34 ส่วน วิธีทำ บดเป็นผง สรรพคุณ แก้กษัยจุกเสียดขนาดรับประทาน รับประทานเช้าและเย็น ก่อนอาหาร ครั้งละ 1 ช้อนชา ละลายน้ำสุกขนาดบรรจุ 15 กรัม

แถมด้วยสรรพคุณอาการสมัยใหม่ ดูแล้วก็เข้าท่าดีเหมือนกัน
ยาประสะเจตพังคี เลขทะเบียนที่ G 236/50 ขนาดบรรจุ 100 แคปซูล แคปซูลละ 500 มิลลิกรัม
สรรพคุณ : อาการกรดไหลย้อน จุกเสียดเรื้อรัง มีลมเป็นก้อนบริเวณยอดอก ลิ้นปี่ ทำให้เจ็บระบมในช่องท้อง
วิธีใช้ : รับประทานครั้งละ 3 แคปซูล วันละ 3 เวลา ก่อนอาหาร

มีการพูดถึงเจตพังคีในพระไตรปิฎกด้วยแฮะ ไม่รู้ใช้ต้นเดียวกันรึเปล่า แต่รวบรวมไว้ เผื่อคนรุ่น

ต่อๆไปได้ศึกษาต่อยอด เราไม่เคยเห็นดอกมัน รึยังไงไม่แน่ใจ ความจำสั้น

ติกัณณิปุปผิยเถราปทานที่ ๘ (๑๘๘)
ว่าด้วยผลแห่งการบูชาด้วยดอกเจตพังคี [๑๙๐] เราเป็นเทวดาแวดล้อมด้วยหมู่นางอัปสร ระลึกถึงบุพ- กรรมได้ จึงระลึกถึงพระพุทธเจ้าผู้ประเสริฐสุด. เรายังจิตของตนให้เลื่อมใส ถือดอกเจตพังคี ๓ ดอก ไป บูชาพระพุทธเจ้าพระนามว่าวิปัสสี ผู้ประเสริฐกว่านรชน. เพราะเราได้เอาดอกไม้บูชา ในกัปที่ ๙๑ แต่กัปนี้ เรา จึงไม่รู้จักทุคติเลย นี้เป็นผลแห่งพุทธบูชา. ในกัปที่ ๗๓ แต่กัปนี้ ได้เป็นพระเจ้าจักรพรรดิ ๔ ครั้ง เป็นผู้อุดม ทรงสมบูรณ์ด้วยแก้ว ๗ ประการ มีพละมาก. คุณวิเศษเหล่านี้ คือ ปฏิสัมภิทา ๔ วิโมกข์ ๘ และ อภิญญา ๖ เราทำได้แจ้งชัดแล้ว คำสอนของพระพุทธเจ้า เราได้ทำเสร็จแล้ว ดังนี้. ทราบว่า ท่านพระติกัณณิปุปผิยเถระได้กล่าวคาถาเหล่านี้ ด้วยประการฉะนี้แล. จบติกัณณิปุปผิยเถราปทาน

เราเคยคุยกับหมอพื้นบ้านท่านหนึ่งที่ท่านบอกว่าเชี่ยวชาญรักษาผู้ป่วยมะเร็ง ด้วยตำรัยาของท่านเอง เราก็ไม่กล้าซักไซ้มากมาย  เพราะมันเหมือนไปถามมรดกทรัพย์สมบัติของเขา  แต่พอทราบว่าตัวยาหลักที่ใช้รักษามะเร็งนั้นคือเจตพังคี  เผื่อใครทำตำรับมะเร็งเอาตัวนี้ไปเข้าตำรับด้วยก็ไม่เลว  เพราะโรคมะเร็งทำให้อวัยวะภายในเสียหน้าที่การทำงาน  ระบบย่อย  ระบบขับถ่าย  ระบบอะไรต่อมิอะไรแปรปรวนไปหมด  ถ้าลมในท้องดี  อย่างน้อยผู้ป่วยก็จะลดความทรมานลงไปได้เยอะ  ลองดูนะคะ

ปุณณภา งานสำเร็จ  เรื่อง/ภาพ