ข่อยดำ ไม้น่าสนใจที่ไม่ค่อยมีคนรู้จัก

โดย ปุณณภา  งานสำเร็จ
ศูนย์ศึกษารวบรวมพันธุ์พืชสมุนไพรและภูมิปัญญาไทย  จังหวัดนครราชสีมา

ต้นข่อยดำ ไม้ต้นเล็ก ๆ ที่มีดอกน่ารัก มีกลิ่นหอมและสรรพคุณมหัศจรรย์ น้อยคนจะรู้จัก ขอนำข้อมูลจากคุณอภิพัฒน์มาเผยแพร่นะคะ

ต้นข่อยดำ หรือต้นแม่ยายถมลูกเขย หรือต้นเครือสังฆาต เป็นต้นยาที่งดการซื้อขายครับ เพื่อเป็นการเคารพต่อบรรพบรุษเจ้าของต้นยา และเทพที่รักษาต้นยาครับ (ต้นที่ส่งให้เป็นต้นเล็ก ยังไม่ออกดอกครับ) ต้นแม่ยายถมลูกเขยเป็นไม้พุ่มขนาดเล็ก มีดอกสีขาวคล้ายดอกเข็มเมื่อดอกบาน ดอกตูมคล้ายดอกสร้อยสายเพชร สรรพคุณ ของต้นแม่ยายถมลูกเขย หรือต้นข่อยดำ หรือต้นเครือสังฆาต ใบสด มีสรรพคุณแก้พิษสัตว์กัดต่อย เช่นพิษงูเห่า,งูกะปะ,งูจงอาง,พิษตะขาบ, พิษผึ้ง,ต่อ,แตน,มดคันไฟ,มดตะนอย,แมงมุม ฯลฯ วิธีใช้ ใช้ใบสดขะยี้ใส่แผล หรือคันน้ำผสมน้ำมะพร้าวอ่อนกิน (ถ้าสลบให้กรอกใส่ปาก กากใส่แผล) หรือใช้ใบสดเคียวกินและดื่มน้ำตาม หรือใช้ขะยี้กับน้ำแล้วกินทั้งน้ำทั้งกากใบ รสขมคล้ายบอระเพ็ด (มดคันไฟกัด ผึ้งต่อย ใช้ใบสดขะยี้ใส่แผล หายปวดแสบปวดร้อนภายในไม่ถึง1นาที ผมมีประสบการณ์ตรงมาแล้วครับ) ผมเคยเห็น มีคนออกรายการ 4ทุ่มสแควร์ เมื่อประมาณ10ปีที่แล้ว เล่าว่า คนที่ถูกงูกัด ไม่หายใจแล้วจนเล็บมือเขียว ยังฟื้นได้ครับ ตำนานแม่ยายถมลูกเขย มีคุณตาท่านหนึ่งชื่อ รท.สาย ลำพูลน้อย ท่านมรณะไป เมื่อปี2538 ตอนอายุ99ปี ท่านเป็นทหารในยุคสงครามโลกครั้งที่2 เล่าว่า แม่ยายกับลูกเขยไปหาของป่า ในระหว่างทางขาไป ลูกเขยถูกงูกัดตาย แม่ยายเห็นว่า ศพจะเป็นที่อุดจาดตา แก่คนเดินทางผ่าน จึงตัดไม้พุ่มใกล้ศพลูกเขยมาปิดศพไว้กะว่า ขากลับค่อยนำศพกลับ(คนสมัยโบราณไม่ตื่นเต้นกับความตาย)แล้วไปเก็บของป่าต่อ ขากลับมาถึงที่ลูกเขยตาย แต่ไม่พบศพ แล้วมาบ้าน เห็นลูกเขยกลับมาบ้านแล้วยังมีชีวิตอยู่ เรื่องราวเป็นที่กล่าวขานของคนในหมู่บ้าน และตั้งชื่อต้นไม้นี้ว่า "ต้นแม่ยายถมลูกเขย" (เป็นไปได้ว่ารอยตัดของใบไม้ ไปถูกตรงแผลงูกัดพอดี พิษงูจึงสลายไป) คุณตาสายเล่าว่า ใบสดกินแก้พิษตกค้างนานแล้วได้ครับ คนที่มีพิษงูหรือพิษสัตว กัดต่อยตกค้างในร่างกาย จะมีอาการปวดบางครั้ง หรือนานๆครั้ง แม้เวลาหลายปีแล้วก็ตาม ตรงรอยกัด,ต่อยครับ ใบสดแต่รสขม คล้ายบอระเพ็ด

สนใจต้นข่อยดำ ติดต่อที่สนใจต้นข่อยดำ หรือต้นแม่ยายถมลูกเขย โทร 02-7083288, 086-5388324 อภิพัฒน์ หรือที่ e-mail: amatabangboo@yahoo.com

เท้ายายหม่อมดอกแดง, ปทุมราชา, ข่อยดำยากันงู (ศรีราชา), กาซะลองดิน (เหนือ), ข่อยดำ (เพชรบุรี)Clerodendrum petasites S. Moore. VERBENACEAEเป็นไม้ขนาดเล็กลำต้นตั้งตรงไม่มีกิ่งก้านสาขาสูงประมาณ 1-2 ม. ใบรูปหอกปลายเรียวแหลม ทรงป้อมกว่า ยาว 3-4 นิ้ว ดอกออกเป็นช่อชั้นที่ปลายต้นกลีบดอกเหมือนดอกปีบ สีขาวเหลืองแดง ฐานดอก 5 แฉก เมื่อแก่สีแดงเหมือนเท้ายายหม่อนตัวเมีย ลำต้นสีน้ำตาลเข้ม เกิดตามที่รกร้างว่างเปล่า ชายป่าทั่วไป ขยายพันธุ์ด้วยเมล็ดสรรพคุณราก รสจืดขื่น แก้ไข้เหนือ ไข้พิษ ไข้กาฬ ไข้เพื่อดีพิการ ตัดไข้จับ ถอนพิษไข้ ตำหรือฝนกับสุรารับประทานและเอากากพอกแก้พิษงู

ใน http://www.intania.com/ พูดถึงเอาไว้อีกเล็กน้อยแต่น่าสนใจ ว่า "มึคนที่เป็นหมอยาไทย ให้ต้นไม้เล็กๆมาต้นนึง เรียกว่า ต้นข่อยดำ ใช้ใบมาต้มกิน ป้องกันอาการอักเสปภายใน ลดโอกาสของการเกิด มะเร็งในช่องท้อง ลองต้มกินดูแล้วมีรสขม เลยรู้สึกดี ไม่รู้ว่าว่าอุปทานไปเองหรือปล่าว"

ของเรามีอยู่ต้นหนึ่ง ไม่ขายเหมือนกันค่ะ กะลังออกดอกตูมสวยดี ชอบอ่ะ ไม้บางต้นตีราคาไม่ได้ เพราะขายไปก็ไม่รู้จะหาจากไหนมาอีกดี

ปุณณภา งานสำเร็จ  เรื่อง/ภาพ